1 Συγκαλεσάμενος δὲ τοὺς δώδεκα ἔδωκεν αὐτοῖς δύναμιν καὶ ἐξουσίαν ἐπὶ πάντα τὰ δαιμόνια καὶ νόσους θεραπεύειν,
1 Sygkalesamenos de tous dodeka edoken autois dynamin kai exousian epi panta ta daimonia kai nosous therapeuein,
1 Y convocando a los doce, dio a ellos poder y autoridad sobre todos los demonios y para sanar enfermedades.
2 καὶ ἀπέστειλεν αὐτοὺς κηρύσσειν τὴν βασιλείαν τοῦ θεοῦ καὶ ἰᾶσθαι [τοὺς ἀσθενεῖσ],
2 kai apesteilen autous keryssein ten basileian tou theou kai iasthai [tous astheneis],
2 Y envió a ellos para proclamar el reino de Dios y sanar a los enfermos.
3 καὶ εἶπεν πρὸς αὐτούς, Μηδὲν αἴρετε εἰς τὴν ὁδόν, μήτε ῥάβδον μήτε πήραν μήτε ἄρτον μήτε ἀργύριον, μήτε [ἀνὰ] δύο χιτῶνας ἔχειν.
3 kai eipen pros autous, Meden airete eis ten hodon, mete rabdon mete peran mete arton mete argyrion, mete [ana] dyo jitonas ejein.
3 Y dijo a ellos, Nada lleven para el camino, ni bastón, ni bolsa, ni pan, ni plata, ni dos túnicas tengan.
4 καὶ εἰς ἣν ἂν οἰκίαν εἰσέλθητε, ἐκεῖ μένετε καὶ ἐκεῖθεν ἐξέρχεσθε.
4 kai eis hen an oikian eiselthete, ekei menete kai ekeithen exerjesthe.
4 Y en cualquier casa entren, allí permanezcan y desde allí salgan.
5 καὶ ὅσοι ἂν μὴ δέχωνται ὑμᾶς, ἐξερχόμενοι ἀπὸ τῆς πόλεως ἐκείνης τὸν κονιορτὸν ἀπὸ τῶν ποδῶν ὑμῶν ἀποτινάσσετε εἰς μαρτύριον ἐπ’ αὐτούς.
5 kai hosoi an me dejontai hymas, exerjomenoi apo tes poleos ekeines ton koniorton apo ton podon hymon apotinassete eis martyrion ep’ autous.
5 Y cuantos no reciban a ustedes, saliendo de aquella ciudad, el polvo de los pies de ustedes sacudan para testimonio contra ellos.
6 ἐξερχόμενοι δὲ διήρχοντο κατὰ τὰς κώμας εὐαγγελιζόμενοι καὶ θεραπεύοντες πανταχοῦ.
6 exerjomenoi de dierjonto kata tas komas euaggelizomenoi kai therapeuontes pantajou.
6 Y saliendo, pasaban por las aldeas anunciando la buena noticia y sanando por todas partes.
7 Ἤκουσεν δὲ Ἡρῴδης ὁ τετραάρχης τὰ γινόμενα πάντα, καὶ διηπόρει διὰ τὸ λέγεσθαι ὑπό τινων ὅτι Ἰωάννης ἠγέρθη ἐκ νεκρῶν,
7 Ekousen de HErodes ho tetraarjes ta ginomena panta, kai dieporei dia to legesthai hypo tinon hoti Ioannes egerthe ek nekron,
7 Y oyó Herodes el tetrarca todo lo que estaba ocurriendo, y estaba perplejo porque se decía por algunos que Juan ha sido levantado de los muertos,
8 ὑπό τινων δὲ ὅτι Ἠλίας ἐφάνη, ἄλλων δὲ ὅτι προφήτης τις τῶν ἀρχαίων ἀνέστη.
8 hypo tinon de hoti Elias efane, allon de hoti profetes tis ton arjaion aneste.
8 y por algunos que Elías apareció, y otros que un profeta alguno de los antiguos se levantó.
9 εἶπεν δὲ Ἡρῴδης, Ἰωάννην ἐγὼ ἀπεκεφάλισα· τίς δέ ἐστιν οὗτος περὶ οὗ ἀκούω τοιαῦτα; καὶ ἐζήτει ἰδεῖν αὐτόν.
9 eipen de HErodes, Ioannen ego apekefalisa. tis de estin outos peri ou akouo toiauta; kai ezetei idein auton.
9 Y dijo Herodes, A Juan yo decapité; ¿quién pues es este acerca de quien oigo tales cosas? Y buscaba verlo.
10 Καὶ ὑποστρέψαντες οἱ ἀπόστολοι διηγήσαντο αὐτῷ ὅσα ἐποίησαν. καὶ παραλαβὼν αὐτοὺς ὑπεχώρησεν κατ’ ἰδίαν εἰς πόλιν καλουμένην Βηθσαϊδά.
10 Kai hypostrepsantes oi apostoloi diegesanto auto hosa epoiesan. kai paralabon autous hypejoresen kat’ idian eis polin kaloumenen Bethsaida.
10 Y regresando los apóstoles, relataron a él cuantas cosas hicieron. Y tomándolos, se retiró en privado a una ciudad llamada Betsaida.
11 οἱ δὲ ὄχλοι γνόντες ἠκολούθησαν αὐτῷ. καὶ ἀποδεξάμενος αὐτοὺς ἐλάλει αὐτοῖς περὶ τῆς βασιλείας τοῦ θεοῦ, καὶ τοὺς χρείαν ἔχοντας θεραπείας ἰᾶτο.
11 oi de ojloi gnontes ekolouthesan auto. kai apodexamenos autous elalei autois peri tes basileias tou theou, kai tous jreian ejontas therapeias iato.
11 Y las multitudes, sabiendo, siguieron a él. Y recibiendo a ellos, hablaba a ellos acerca del reino de Dios, y a los que tenían necesidad de curación sanaba.
12 Ἡ δὲ ἡμέρα ἤρξατο κλίνειν· προσελθόντες δὲ οἱ δώδεκα εἶπαν αὐτῷ, Ἀπόλυσον τὸν ὄχλον, ἵνα πορευθέντες εἰς τὰς κύκλῳ κώμας καὶ ἀγροὺς καταλύσωσιν καὶ εὕρωσιν ἐπισιτισμόν, ὅτι ὧδε ἐν ἐρήμῳ τόπῳ ἐσμέν.
12 HE de hemera erxato klinein. proselthontes de oi dodeka eipan auto, Apolyson ton ojlon, hina poreuthentes eis tas kyklo komas kai agrous katalysosin kai eurosin episitismon, hoti hode en eremo topo esmen.
12 Y el día comenzó a declinar. Y acercándose los doce, dijeron a él, Despide a la multitud, para que yendo a las aldeas y campos alrededor encuentren alojamiento y comida, porque aquí en un lugar desierto estamos.
13 εἶπεν δὲ πρὸς αὐτούς, Δότε αὐτοῖς ὑμεῖς φαγεῖν. οἱ δὲ εἶπαν, Οὐκ εἰσὶν ἡμῖν πλεῖον ἢ ἄρτοι πέντε καὶ ἰχθύες δύο, εἰ μήτι πορευθέντες ἡμεῖς ἀγοράσωμεν εἰς πάντα τὸν λαὸν τοῦτον βρώματα.
13 eipen de pros autous, Dote autois hymeis fagein. oi de eipan, Ouk eisin hemin pleion e artoi pente kai ijthyes dyo, ei meti poreuthentes hemeis agorasomen eis panta ton laon touton bromata.
13 Y dijo a ellos, Den a ellos ustedes de comer. Y ellos dijeron, No hay para nosotros más que cinco panes y dos peces, a menos que vayamos nosotros y compremos para todo el pueblo este comida.
14 ἦσαν γὰρ ὡσεὶ ἄνδρες πεντακισχίλιοι. εἶπεν δὲ πρὸς τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ, Κατακλίνατε αὐτοὺς κλισίας [ὡσεὶ] ἀνὰ πεντήκοντα.
14 esan gar hosei andres pentakisjilioi. eipen de pros tous mathetas autou, Kataklinate autous klisias [hosei] ana pentekonta.
14 Porque eran como hombres cinco mil. Y dijo a sus discípulos, Hagan sentarse a ellos en grupos como de cincuenta.
15 καὶ ἐποίησαν οὕτως καὶ κατέκλιναν ἅπαντας.
15 kai epoiesan outos kai kateklinan hapantas.
15 E hicieron así, e hicieron sentarse a todos.
16 λαβὼν δὲ τοὺς πέντε ἄρτους καὶ τοὺς δύο ἰχθύας ἀναβλέψας εἰς τὸν οὐρανὸν εὐλόγησεν αὐτοὺς καὶ κατέκλασεν καὶ ἐδίδου τοῖς μαθηταῖς παραθεῖναι τῷ ὄχλῳ.
16 labon de tous pente artous kai tous dyo ijthyas anablepsas eis ton ouranon eulogesen autous kai kateklasen kai edidou tois mathetais paratheinai to ojlo.
16 Y tomando los cinco panes y los dos peces, levantando los ojos hacia el cielo, los bendijo, y los partió, y daba a los discípulos para poner delante de la multitud.
17 καὶ ἔφαγον καὶ ἐχορτάσθησαν πάντες, καὶ ἤρθη τὸ περισσεῦσαν αὐτοῖς κλασμάτων κόφινοι δώδεκα.
17 kai efagon kai ejortasthesan pantes, kai erthe to perisseusan autois klasmaton kofinoi dodeka.
17 Y comieron y se saciaron todos, y recogieron lo que sobró de los pedazos, cestos doce.
18 Καὶ ἐγένετο ἐν τῷ εἶναι αὐτὸν προσευχόμενον κατὰ μόνας συνῆσαν αὐτῷ οἱ μαθηταί, καὶ ἐπηρώτησεν αὐτοὺς λέγων, Τίνα με λέγουσιν οἱ ὄχλοι εἶναι;
18 Kai egeneto en to einai auton proseujomenon kata monas synesan auto oi mathetai, kai eperotesen autous legon, Tina me legousin oi ojloi einai;
18 Y sucedió que estando él orando en soledad, se unieron a él los discípulos, y les preguntó diciendo, ¿Quién dicen las multitudes que soy?
19 οἱ δὲ ἀποκριθέντες εἶπαν, Ἰωάννην τὸν βαπτιστήν, ἄλλοι δὲ Ἠλίαν, ἄλλοι δὲ ὅτι προφήτης τις τῶν ἀρχαίων ἀνέστη.
19 oi de apokrithentes eipan, Ioannen ton baptisten, alloi de Elian, alloi de hoti profetes tis ton arjaion aneste.
19 Y respondiendo dijeron, Juan el inmersor; y otros, Elías; y otros, que un profeta de los antiguos se levantó.
20 εἶπεν δὲ αὐτοῖς, Ὑμεῖς δὲ τίνα με λέγετε εἶναι; Πέτρος δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν, Τὸν Χριστὸν τοῦ θεοῦ.
20 eipen de autois, Hymeis de tina me legete einai; Petros de apokritheis eipen, Ton Jriston tou theou.
20 Y dijo a ellos, Pero ustedes, ¿quién dicen que soy? Y respondiendo Pedro dijo, El Mesías de Dios.
21 Ὁ δὲ ἐπιτιμήσας αὐτοῖς παρήγγειλεν μηδενὶ λέγειν τοῦτο,
21 HO de epitimesas autois pareggeilen medeni legein touto,
21 Y considerando el peso (de la respuesta), encargó a ellos a ninguno decir esto,
22 εἰπὼν ὅτι Δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου πολλὰ παθεῖν καὶ ἀποδοκιμασθῆναι ἀπὸ τῶν πρεσβυτέρων καὶ ἀρχιερέων καὶ γραμματέων καὶ ἀποκτανθῆναι καὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἐγερθῆναι.
22 eipon hoti Dei ton huion tou anthropou polla pathein kai apodokimasthenai apo ton presbyteron kai arjiereon kai grammateon kai apoktanthenai kai te trite hemera egerthenai.
22 diciendo que Es necesario al hijo del hombre muchas cosas padecer y ser rechazado por los ancianos y los sumos sacerdotes y los escribas, y ser matado y al tercer día ser levantado.
23 Ἔλεγεν δὲ πρὸς πάντας, Εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἔρχεσθαι, ἀρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καθ’ ἡμέραν, καὶ ἀκολουθείτω μοι.
23 Elegen de pros pantas, Ei tis thelei opiso mou erjesthai, arnesastho heauton kai arato ton stauron autou kath’ hemeran, kai akoloutheito moi.
23 Y decía a todos, Si alguno quiere detrás de mí venir, niegue a sí mismo y tome la cruz de él cada día, y sígame.
24 ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ’ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἕνεκεν ἐμοῦ, οὗτος σώσει αὐτήν.
24 hos gar an thele ten psyjen autou sosai, apolesei auten. hos d’ an apolese ten psyjen autou heneken emou, outos sosei auten.
24 Porque quien quiera el alma de él salvar, la perderá; pero quien pierda el alma de él por causa de mí, este la salvará.
25 τί γὰρ ὠφελεῖται ἄνθρωπος κερδήσας τὸν κόσμον ὅλον ἑαυτὸν δὲ ἀπολέσας ἢ ζημιωθείς;
25 ti gar ofeleitai anthropos kerdesas ton kosmon holon heauton de apolesas e zemiotheis;
25 Pues, ¿qué se beneficia un hombre ganando el mundo entero, pero perdiéndose a sí mismo o siendo perjudicado?
26 ὃς γὰρ ἂν ἐπαισχυνθῇ με καὶ τοὺς ἐμοὺς λόγους, τοῦτον ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπαισχυνθήσεται, ὅταν ἔλθῃ ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ τοῦ πατρὸς καὶ τῶν ἁγίων ἀγγέλων.
26 hos gar an epaisjynthe me kai tous emous logous, touton ho huios tou anthropou epaisjynthesetai, hotan elthe en te doxe autou kai tou patros kai ton hagion aggelon.
26 Porque quien se avergüence de mí y de mis palabras, de este el hijo del hombre se avergonzará cuando venga en la gloria de él y del Padre y de los santos ángeles.
27 λέγω δὲ ὑμῖν ἀληθῶς, εἰσίν τινες τῶν αὐτοῦ ἑστηκότων οἳ οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσιν τὴν βασιλείαν τοῦ θεοῦ.
27 lego de hymin alethos, eisin tines ton autou hestekoton oi ou me geusontai thanatou heos an idosin ten basileian tou theou.
27 Y digo a ustedes verdaderamente, hay algunos de los aquí presentes quienes no gustarán muerte hasta que vean el reino de Dios.
28 Ἐγένετο δὲ μετὰ τοὺς λόγους τούτους ὡσεὶ ἡμέραι ὀκτὼ [καὶ] παραλαβὼν Πέτρον καὶ Ἰωάννην καὶ Ἰάκωβον ἀνέβη εἰς τὸ ὄρος προσεύξασθαι.
28 Egeneto de meta tous logous toutous hosei hemerai okto [kai] paralabon Petron kai Ioannen kai Iakobon anebe eis to oros proseuxasthai.
28 Y aconteció después de estas palabras como ocho días, tomando a Pedro y a Juan y a Jacobo, subió al monte para orar.
29 καὶ ἐγένετο ἐν τῷ προσεύχεσθαι αὐτὸν τὸ εἶδος τοῦ προσώπου αὐτοῦ ἕτερον καὶ ὁ ἱματισμὸς αὐτοῦ λευκὸς ἐξαστράπτων.
29 kai egeneto en to proseujesthai auton to eidos tou prosopou autou heteron kai ho himatismos autou leukos exastrapton.
29 Y sucedió mientras oraba, la apariencia del rostro de él fue diferente y el vestido de él blanco resplandeciendo.
30 καὶ ἰδοὺ ἄνδρες δύο συνελάλουν αὐτῷ, οἵτινες ἦσαν Μωϋσῆς καὶ Ἠλίας,
30 kai idou andres dyo synelaloun auto, oitines esan Mouses kai Elias,
30 Y he aquí, dos hombres hablaban con él, quienes eran Moisés y Elías,
31 οἳ ὀφθέντες ἐν δόξῃ ἔλεγον τὴν ἔξοδον αὐτοῦ ἣν ἤμελλεν πληροῦν ἐν Ἰερουσαλήμ.
31 oi ofthentes en doxe elegon ten exodon autou hen emellen pleroun en Ierousalem.
31 quienes apareciendo en gloria hablaban sobre la partida de él que estaba a punto de cumplir en Jerusalén.
32 ὁ δὲ Πέτρος καὶ οἱ σὺν αὐτῷ ἦσαν βεβαρημένοι ὕπνῳ· διαγρηγορήσαντες δὲ εἶδον τὴν δόξαν αὐτοῦ καὶ τοὺς δύο ἄνδρας τοὺς συνεστῶτας αὐτῷ.
32 ho de Petros kai oi syn auto esan bebaremenoi hypno. diagregoresantes de eidon ten doxan autou kai tous dyo andras tous synestotas auto.
32 Y Pedro y los que con él estaban estaban cargados de sueño; pero estando completamente despiertos, vieron la gloria de él y a los dos hombres que estaban con él.
33 καὶ ἐγένετο ἐν τῷ διαχωρίζεσθαι αὐτοὺς ἀπ’ αὐτοῦ εἶπεν ὁ Πέτρος πρὸς τὸν Ἰησοῦν, Ἐπιστάτα, καλόν ἐστιν ἡμᾶς ὧδε εἶναι, καὶ ποιήσωμεν σκηνὰς τρεῖς, μίαν σοὶ καὶ μίαν Μωϋσεῖ καὶ μίαν Ἠλίᾳ, μὴ εἰδὼς ὃ λέγει.
33 kai egeneto en to diajorizesthai autous ap’ autou eipen ho Petros pros ton Iesoun, Epistata, kalon estin hemas hode einai, kai poiesomen skenas treis, mian soi kai mian Mousei kai mian Elia, me eidos ho legei.
33 Y aconteció que mientras ellos se apartaban de él, Pedro dijo a Jesús, Maestro, bueno es para nosotros aquí estar, y hagamos tiendas tres, una para ti y una para Moisés y una para Elías, no sabiendo lo que decía.
34 ταῦτα δὲ αὐτοῦ λέγοντος ἐγένετο νεφέλη καὶ ἐπεσκίαζεν αὐτούς· ἐφοβήθησαν δὲ ἐν τῷ εἰσελθεῖν αὐτοὺς εἰς τὴν νεφέλην.
34 tauta de autou legontos egeneto nefele kai epeskiazen autous. efobethesan de en to eiselthein autous eis ten nefelen.
34 Y mientras él decía esto, se formó una nube y los cubría; y temieron mientras ellos entraban en la nube.
35 καὶ φωνὴ ἐγένετο ἐκ τῆς νεφέλης λέγουσα, Οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἐκλελεγμένος, αὐτοῦ ἀκούετε.
35 kai fone egeneto ek tes nefeles legousa, Outos estin ho huios mou ho eklelegmenos, autou akouete.
35 Y una voz vino desde la nube diciendo, Este es mi hijo el elegido, a él escuchen.
36 καὶ ἐν τῷ γενέσθαι τὴν φωνὴν εὑρέθη Ἰησοῦς μόνος. καὶ αὐτοὶ ἐσίγησαν καὶ οὐδενὶ ἀπήγγειλαν ἐν ἐκείναις ταῖς ἡμέραις οὐδὲν ὧν ἑώρακαν.
36 kai en to genesthai ten fonen eurethe Iesous monos. kai autoi esigesan kai oudeni apeggeilan en ekeinais tais hemerais ouden hon heorakan.
36 Y cuando ocurrió la voz, se halló Jesús solo. Y ellos guardaron silencio y no dijeron a nadie en aquellos días nada de lo que habían visto.
37 Ἐγένετο δὲ τῇ ἑξῆς ἡμέρᾳ κατελθόντων αὐτῶν ἀπὸ τοῦ ὄρους συνήντησεν αὐτῷ ὄχλος πολύς.
37 Egeneto de te hexes hemera katelthonton auton apo tou orous synentesen auto ojlos polys.
37 Y aconteció al día siguiente, al descender ellos del monte, le encontró una gran multitud.
38 καὶ ἰδοὺ ἀνὴρ ἀπὸ τοῦ ὄχλου ἐβόησεν λέγων, Διδάσκαλε, δέομαί σου ἐπιβλέψαι ἐπὶ τὸν υἱόν μου, ὅτι μονογενής μοί ἐστιν,
38 kai idou aner apo tou ojlou eboesen legon, Didaskale, deomai sou epiblepsai epi ton huion mou, hoti monogenes moi estin,
38 Y he aquí, un hombre de la multitud clamó diciendo, Maestro, ruego a ti mirar sobre mi hijo, porque único para mí es,
39 καὶ ἰδοὺ πνεῦμα λαμβάνει αὐτόν, καὶ ἐξαίφνης κράζει, καὶ σπαράσσει αὐτὸν μετὰ ἀφροῦ καὶ μόγις ἀποχωρεῖ ἀπ’ αὐτοῦ συντρῖβον αὐτόν·
39 kai idou pneuma lambanei auton, kai exaifnes krazei, kai sparassei auton meta afrou kai mogis apojorei ap’ autou syntribon auton.
39 y he aquí, un espíritu lo toma, y de repente grita, y lo sacude con espuma y apenas se aparta de él destrozándolo.
40 καὶ ἐδεήθην τῶν μαθητῶν σου ἵνα ἐκβάλωσιν αὐτό, καὶ οὐκ ἠδυνήθησαν.
40 kai edeethen ton matheton sou hina ekbalosin auto, kai ouk edynethesan.
40 Y rogué a tus discípulos que lo echaran fuera, y no pudieron.
41 ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν, Ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη, ἕως πότε ἔσομαι πρὸς ὑμᾶς καὶ ἀνέξομαι ὑμῶν; προσάγαγε ὧδε τὸν υἱόν σου.
41 apokritheis de ho Iesous eipen, O genea apistos kai diestrammene, heos pote esomai pros hymas kai anexomai hymon; prosagage hode ton huion sou.
41 Y respondiendo Jesús dijo, Oh generación incrédula y perversa, ¿hasta cuándo estaré con ustedes y soportaré de ustedes? Trae aquí a tu hijo.
42 ἔτι δὲ προσερχομένου αὐτοῦ ἔρρηξεν αὐτὸν τὸ δαιμόνιον καὶ συνεσπάραξεν· ἐπετίμησεν δὲ ὁ Ἰησοῦς τῷ πνεύματι τῷ ἀκαθάρτῳ, καὶ ἰάσατο τὸν παῖδα καὶ ἀπέδωκεν αὐτὸν τῷ πατρὶ αὐτοῦ.
42 eti de proserjomenou autou errexen auton to daimonion kai synesparaxen. epetimesen de ho Iesous to pneumati to akatharto, kai iasato ton paida kai apedoken auton to patri autou.
42 Y aún viniendo él, lo desgarró el demonio y lo sacudió violentamente. Y Jesús dominó al espíritu inmundo, y sanó al muchacho y lo devolvió al padre de él.
43 ἐξεπλήσσοντο δὲ πάντες ἐπὶ τῇ μεγαλειότητι τοῦ θεοῦ. Πάντων δὲ θαυμαζόντων ἐπὶ πᾶσιν οἷς ἐποίει εἶπεν πρὸς τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ,
43 exeplessonto de pantes epi te megaleioteti tou theou. Panton de thaumazonton epi pasin ois epoiei eipen pros tous mathetas autou,
43 Y se asombraban todos por la grandeza de Dios. Y mientras todos se maravillaban por todas las cosas que hacía, dijo a los discípulos de él,
44 Θέσθε ὑμεῖς εἰς τὰ ὦτα ὑμῶν τοὺς λόγους τούτους, ὁ γὰρ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου μέλλει παραδίδοσθαι εἰς χεῖρας ἀνθρώπων.
44 Thesthe hymeis eis ta ota hymon tous logous toutous, ho gar huios tou anthropou mellei paradidosthai eis jeiras anthropon.
44 Pongan ustedes en los oídos de ustedes estas palabras, porque el hijo del hombre está a punto de ser entregado en manos de hombres.
45 οἱ δὲ ἠγνόουν τὸ ῥῆμα τοῦτο, καὶ ἦν παρακεκαλυμμένον ἀπ’ αὐτῶν ἵνα μὴ αἴσθωνται αὐτό, καὶ ἐφοβοῦντο ἐρωτῆσαι αὐτὸν περὶ τοῦ ῥήματος τούτου.
45 oi de egnooun to rema touto, kai en parakekalymmenon ap’ auton hina me aisthontai auto, kai efobounto erotesai auton peri tou rematos toutou.
45 Pero ellos no comprendían esta palabra, y estaba ocultada de ellos para que no la entendieran, y temían preguntar a él acerca de esta palabra.
46 Εἰσῆλθεν δὲ διαλογισμὸς ἐν αὐτοῖς, τὸ τίς ἂν εἴη μείζων αὐτῶν.
46 Eiselthen de dialogismos en autois, to tis an eie meizon auton.
46 Y entró discusión entre ellos sobre quién sería mayor de ellos.
47 ὁ δὲ Ἰησοῦς εἰδὼς τὸν διαλογισμὸν τῆς καρδίας αὐτῶν ἐπιλαβόμενος παιδίον ἔστησεν αὐτὸ παρ’ ἑαυτῷ,
47 ho de Iesous eidos ton dialogismon tes kardias auton epilabomenos paidion estesen auto par’ heauto,
47 Pero Jesús, sabiendo el razonamiento del corazón de ellos, tomando a un niño lo puso junto a él,
48 καὶ εἶπεν αὐτοῖς, Ὃς ἐὰν δέξηται τοῦτο τὸ παιδίον ἐπὶ τῷ ὀνόματί μου ἐμὲ δέχεται, καὶ ὃς ἂν ἐμὲ δέξηται δέχεται τὸν ἀποστείλαντά με· ὁ γὰρ μικρότερος ἐν πᾶσιν ὑμῖν ὑπάρχων οὗτός ἐστιν μέγας.
48 kai eipen autois, HOs ean dexetai touto to paidion epi to onomati mou eme dejetai, kai hos an eme dexetai dejetai ton aposteilanta me. ho gar mikroteros en pasin hymin hyparjon outos estin megas.
48 y dijo a ellos, Quien reciba a este niño en mi nombre, a mí recibe, y quien me reciba a mí recibe al que me envió; porque el más pequeño entre todos ustedes, este es grande.
49 Ἀποκριθεὶς δὲ Ἰωάννης εἶπεν, Ἐπιστάτα, εἴδομέν τινα ἐν τῷ ὀνόματί σου ἐκβάλλοντα δαιμόνια, καὶ ἐκωλύομεν αὐτὸν ὅτι οὐκ ἀκολουθεῖ μεθ’ ἡμῶν.
49 Apokritheis de Ioannes eipen, Epistata, eidomen tina en to onomati sou ekballonta daimonia, kai ekolyomen auton hoti ouk akolouthei meth’ hemon.
49 Y respondiendo Juan dijo, Maestro, vimos a alguien en tu nombre echando fuera demonios, y lo impedimos porque no sigue con nosotros.
50 εἶπεν δὲ πρὸς αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς, Μὴ κωλύετε, ὃς γὰρ οὐκ ἔστιν καθ’ ὑμῶν ὑπὲρ ὑμῶν ἐστιν.
50 eipen de pros auton ho Iesous, Me kolyete, hos gar ouk estin kath’ hymon hyper hymon estin.
50 Y Jesús dijo a él, No lo impidan, porque el que no está contra ustedes, por ustedes está.
51 Ἐγένετο δὲ ἐν τῷ συμπληροῦσθαι τὰς ἡμέρας τῆς ἀναλήμψεως αὐτοῦ καὶ αὐτὸς τὸ πρόσωπον ἐστήρισεν τοῦ πορεύεσθαι εἰς Ἰερουσαλήμ,
51 Egeneto de en to symplerousthai tas hemeras tes analempseos autou kai autos to prosopon esterisen tou poreuesthai eis Ierousalem,
51 Y aconteció que cuando se cumplían los días de ser llevado arriba, él afirmó el rostro de él para ir a Jerusalén,
52 καὶ ἀπέστειλεν ἀγγέλους πρὸ προσώπου αὐτοῦ. καὶ πορευθέντες εἰσῆλθον εἰς κώμην Σαμαριτῶν, ὡς ἑτοιμάσαι αὐτῷ·
52 kai apesteilen aggelous pro prosopou autou. kai poreuthentes eiselthon eis komen Samariton, hos hetoimasai auto.
52 y envió mensajeros delante del rostro de él. Y yendo, entraron en una aldea de samaritanos para preparar para él;
53 καὶ οὐκ ἐδέξαντο αὐτόν, ὅτι τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἦν πορευόμενον εἰς Ἰερουσαλήμ.
53 kai ouk edexanto auton, hoti to prosopon autou en poreuomenon eis Ierousalem.
53 y no lo recibieron porque el rostro de él estaba yendo hacia Jerusalén.
54 ἰδόντες δὲ οἱ μαθηταὶ Ἰάκωβος καὶ Ἰωάννης εἶπαν, Κύριε, θέλεις εἴπωμεν πῦρ καταβῆναι ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ καὶ ἀναλῶσαι αὐτούς;
54 idontes de oi mathetai Iakobos kai Ioannes eipan, Kyrie, theleis eipomen pyr katabenai apo tou ouranou kai analosai autous;
54 Y viendo los discípulos Jacobo y Juan dijeron, Señor, ¿quieres que digamos que fuego descienda del cielo y los consuma?
55 στραφεὶς δὲ ἐπετίμησεν αὐτοῖς.
55 strafeis de epetimesen autois.
55 Pero volviéndose, los dominó.
56 καὶ ἐπορεύθησαν εἰς ἑτέραν κώμην.
56 kai eporeuthesan eis heteran komen.
56 Y fueron a otra aldea.
57 Καὶ πορευομένων αὐτῶν ἐν τῇ ὁδῷ εἶπέν τις πρὸς αὐτόν, Ἀκολουθήσω σοι ὅπου ἐὰν ἀπέρχῃ.
57 Kai poreuomenon auton en te hodo eipen tis pros auton, Akoloutheso soi hopou ean aperje.
57 Y yendo ellos por el camino, alguien dijo a él, Te seguiré dondequiera que vayas.
58 καὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς, Αἱ ἀλώπεκες φωλεοὺς ἔχουσιν καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ κατασκηνώσεις, ὁ δὲ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἔχει ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ.
58 kai eipen auto ho Iesous, Ai alopekes foleous ejousin kai ta peteina tou ouranou kataskenoseis, ho de huios tou anthropou ouk ejei pou ten kefalen kline.
58 Y Jesús dijo a él, Las zorras tienen madrigueras y las aves del cielo nidos, pero el hijo del hombre no tiene dónde recostar la cabeza.
59 Εἶπεν δὲ πρὸς ἕτερον, Ἀκολούθει μοι. ὁ δὲ εἶπεν, [Κύριε,] ἐπίτρεψόν μοι ἀπελθόντι πρῶτον θάψαι τὸν πατέρα μου.
59 Eipen de pros heteron, Akolouthei moi. ho de eipen, [Kyrie,] epitrepson moi apelthonti proton thapsai ton patera mou.
59 Y dijo a otro, Sígueme. Pero él dijo, Señor, permite a mí ir primero a enterrar a mi padre.
60 εἶπεν δὲ αὐτῷ, Ἄφες τοὺς νεκροὺς θάψαι τοὺς ἑαυτῶν νεκρούς, σὺ δὲ ἀπελθὼν διάγγελλε τὴν βασιλείαν τοῦ θεοῦ.
60 eipen de auto, Afes tous nekrous thapsai tous heauton nekrous, sy de apelthon diaggelle ten basileian tou theou.
60 Y dijo a él, Deja a los muertos enterrar a los de ellos muertos, pero tú yendo proclama el reino de Dios.
61 Εἶπεν δὲ καὶ ἕτερος, Ἀκολουθήσω σοι, κύριε· πρῶτον δὲ ἐπίτρεψόν μοι ἀποτάξασθαι τοῖς εἰς τὸν οἶκόν μου.
61 Eipen de kai heteros, Akoloutheso soi, kyrie. proton de epitrepson moi apotaxasthai tois eis ton oikon mou.
61 Y dijo otro también, Te seguiré, Señor; pero primero permite a mí despedirme de los de mi casa.
62 εἶπεν δὲ [πρὸς αὐτὸν] ὁ Ἰησοῦς, Οὐδεὶς ἐπιβαλὼν τὴν χεῖρα ἐπ’ ἄροτρον καὶ βλέπων εἰς τὰ ὀπίσω εὔθετός ἐστιν τῇ βασιλείᾳ τοῦ θεοῦ.
62 eipen de [pros auton] ho Iesous, Oudeis epibalon ten jeira ep’ arotron kai blepon eis ta opiso euthetos estin te basileia tou theou.
62 Y Jesús dijo [a él], Nadie que ponga la mano sobre el arado y mire hacia atrás es apto para el reino de Dios.
Lucas 9:21: El término ἐπιτιμήσας (epitimesas) combina dos raíces griegas: ἐπι- (epi-), que indica «sobre» o «hacia», con un sentido de intensificación, y τιμάω (timáo), que significa «honrar», «valorar» o «dar peso». Es decir, describe la autoridad de alguien para identificar el peso o valor de un elemento o agente.
Este verbo, traducido simplistamente como “reprender”, se refiere a la capacidad de reconocer la verdadera naturaleza de algo, pero también ejercer control sobre ello. Este matiz se observa en episodios como Mateo 8:26, donde Jesús «reprende» (ἐπιτιμάω, epitímao) al viento y al mar, y logra su calma inmediata. Jesús no cambió la esencia de estos elementos, sino que reorientó su poder bajo su autoridad o dominio.
De forma similar, en Mateo 17:18, Jesús «reprende» a un demonio (ἐπιτιμάω, epitímao), y se produce la liberación de la persona afectada. No es que Jesús cambió la esencia del demonio, pero sí su capacidad de influencia. Es decir, Jesús lo despojó de su dominio, por medio de dominarlo él.
Este uso del verbo ἐπιτιμάω (epitimao) en Lucas 9:21 implica que Jesús está reconociendo el peso de la confesión de Pedro, pero al mismo tiempo reorienta el poder de esta verdad para que se ajuste al momento y al propósito de Dios. La declaración de su mesianismo, aunque cierta, está ligada a la espectativa que los discípulos, y en particular Pedro, tienen de lo que significa ser el Mesías. Ellos esperaban un Mesías triunfante en términos políticos y nacionales, mientras que Jesús revelará, inmediatamente después en el pasaje, que su mesianismo incluye el sufrimiento, la muerte y ser resucitado (Lucas 9:22).
Lucas 9:21: La expresión παρήγγειλεν (parengeilen) deriva del sustantivo ἄγγελος (angelos), cuyo significado se asocia con «mensajero» o «enviado», y la preposición παρά (para), que indica proximidad o contigüidad. La combinación de estos términos origina el verbo παραγγέλλω (parangello), que puede interpretarse como «encargar» o «transmitir una instrucción».
El verbo παραγγέλλω (parangello) involucra la naturaleza de la relación entre el que instruye y el que recibe la instrucción. Traducir esta palabra de manera rígida como «ordenar» desdibuja la dinámica de confianza, reconocimiento y autoridad que define la interacción entre Jesús y sus discípulos. En el marco sociolingüístico del texto, el término no implica una imposición coercitiva, sino más bien una transmisión de directrices que se acogen de manera voluntaria por aquellos que reconocen la legitimidad del instructor y la importancia del mensaje.
En este sentido, el verbo παρήγγειλεν (parengeilen), aplicado a Jesús, no apunta a la emisión de un mandato, sino a un acto que presupone una autoridad reconocida de manera espontánea por sus discípulos. Esta autoridad no descansa en una estructura jerárquica formal, sino en la percepción genuina acerca de Jesús como portador de una autoridad legítima.